Trẻ chậm nói kém tập trung là vấn đề khiến nhiều phụ huynh lo lắng, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Tuy nhiên, không phải tất cả trẻ chậm nói đều mắc chứng Tăng động giảm chú ý (ADHD). Vì thế, phụ huynh cần có hiểu biết chính xác để nhận diện và can thiệp kịp thời cho con.
1. Dấu Hiệu Nhận Biết Trẻ Chậm Nói Kém Tập Trung Theo Từng Độ Tuổi
Trẻ 3-4 tháng tuổi:
- Không dõi mắt khi người gọi tên
- Không có phản ứng khi được người lớn tương tác
- Ít bi bô, giao tiếp kém
Trẻ 24 tháng tuổi:
- Không tập trung vào hoạt động trong thời gian dài
- Hay chuyển sự chú ý giữa các đối tượng
- Khó tập trung khi có tiếng động hoặc sự xao nhãng xung quanh
Trẻ 4 tuổi:
- Ngôn ngữ phát triển chậm hơn bạn bè đồng trang lứa
- Gặp khó khăn khi giao tiếp với người khác
- Không có khả năng ngồi im và chú ý trong một khoảng thời gian
2. Nguyên Nhân Dẫn Đến Tình Trạng Trẻ Chậm Nói Kém Tập Trung
Nguyên nhân sinh lý:
- Di truyền: Gen di truyền có thể ảnh hưởng đến khả năng nói và sự chú ý
- Bất thường não bộ: Các vấn đề về cấu trúc hoặc chức năng não có thể gây chậm nói và kém tập trung
- Mắc các bệnh về tai: Viêm tai giữa hoặc suy giảm thính lực khiến trẻ khó nghe và tiếp nhận ngôn ngữ
- Các yếu tố khác như sinh non, nhẹ cân hoặc tiếp xúc với các chất độc hại cũng có thể góp phần gây ra chậm nói và kém tập trung
Nguyên nhân về môi trường và tâm lý:
- Thiếu tương tác: Không được giao tiếp, trò chuyện và tương tác thường xuyên với trẻ
- Môi trường căng thẳng hoặc áp lực: Trẻ bị stress hoặc lo lắng thường khó tập trung và giao tiếp hiệu quả
- Rối loạn phổ tự kỷ (ASD): Trẻ mắc ASD thường gặp khó khăn về giao tiếp và tương tác xã hội
- Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): ADHD ảnh hưởng đến khả năng tập trung, kiểm soát xung lực và hoạt động quá mức
- Chấn thương hoặc bệnh tật: Trải qua chấn thương hoặc mắc các bệnh lý khác cũng có thể dẫn đến chậm nói và kém tập trung
3. Trẻ Chậm Nói Kém Tập Trung Có Mắc Rối Loạn Tăng Động Giảm Chú Ý (ADHD)?
Trẻ chậm nói không tập trung có thể là một triệu chứng của ADHD, nhưng để xác định chính xác, phụ huynh cần đưa trẻ đến thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa và tham vấn ý kiến bác sĩ.
Đặc điểm của ADHD:
- Thường xuyên quên, mất đồ, lơ đãng, không chú ý
- Khó kiểm soát xung động, hành động bốc đồng, không suy nghĩ trước sau
- Hoạt động quá mức, không thể ngồi im một chỗ, liên tục xê dịch, chạy nhảy
4. Cách Giúp Đỡ Trẻ Chậm Nói Kém Tập Trung
Can thiệp sớm:
- Tạo điều kiện cho trẻ nói nhiều, trò chuyện thường xuyên với trẻ
- Chơi các trò chơi phát triển ngôn ngữ như kể chuyện, hát bài hát
- Đọc sách và kể chuyện cho trẻ
Hạn chế thiết bị điện tử:
- Việc sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng quá nhiều có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và khả năng tập trung ở trẻ em
Tạo môi trường học tập phù hợp:
- Cung cấp cho trẻ không gian yên tĩnh, ít tiếng ồn để trẻ có thể tập trung học tập và giao tiếp
- Đặt ra những quy tắc rõ ràng về thời gian sử dụng thiết bị điện tử
5. Hướng Can Thiệp Cho Trẻ Em Chậm Nói Kém Tập Trung
Trẻ chậm nói kém tập trung cần được can thiệp sớm và toàn diện để cải thiện tình trạng và phát triển bình thường:
Can thiệp về y tế:
- Đánh giá và điều trị các nguyên nhân y học cơ bản nếu có, như các bệnh lý về tai, não bộ, …
Can thiệp về giáo dục:
- Trẻ có thể học tại các trường mầm non, mẫu giáo chuyên biệt hoặc các trung tâm can thiệp sớm hoặc có thể thuê giáo viên gia sư dạy bé chậm nói để cải thiện khả năng ngôn ngữ sớm cho bé.
- Các chương trình giáo dục đặc biệt sẽ tập trung cải thiện kỹ năng giao tiếp, phát triển ngôn ngữ và khả năng chú ý của trẻ
Can thiệp về hành vi:
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) giúp trẻ nhận ra và thay đổi các suy nghĩ, cảm xúc hoặc hành vi tiêu cực
- Các kỹ thuật chỉnh sửa hành vi như biểu đồ phần thưởng, hình phạt hoặc thời gian biểu giúp trẻ hình thành các thói quen tích cực và kiểm soát hành vi
6. Địa Chỉ Khám Cho Bé Chậm Nói Uy Tín Tại TPHCM
Nếu trẻ có các biểu hiện của trẻ chậm nói kém tập trung, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám tại các bệnh viện nhi uy tín, như Bệnh viện Nhi đồng 2 hoặc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố.
7. Trẻ Chậm Nói Kém Tập Trung Có Ảnh Hưởng Gì?
Ảnh hưởng về giao tiếp xã hội:
Trẻ khó khăn khi giao tiếp với người khác, ảnh hưởng đến việc kết bạn và hòa nhập xã hội
Ảnh hưởng đến quá trình học tập:
Khó tập trung trong lớp, tiếp thu bài chậm, dễ bị bỏ lại phía sau so với các bạn đồng trang lứa
Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý:
Trẻ dễ nản, tự tin kém và thậm chí là có những biểu hiện trầm cảm
Xem thêm: Chậm nói ở trẻ: Có nên lo lắng về trí tuệ của bé không?
8. Làm Thế Nào Để Trẻ Có Ngôn Ngữ Phát Triển Toàn Diện?
Nói chuyện với trẻ ngay từ khi còn bé:
- Trò chuyện thường xuyên với trẻ, ngay cả khi chúng chưa phản hồi
- Mô tả mọi hoạt động xung quanh, đọc sách và hát bài hát cùng trẻ
Tạo môi trường phong phú về ngôn ngữ:
- Xung quanh trẻ luôn có các đồ chơi, sách và hình ảnh liên quan đến ngôn ngữ
- Tạo nhiều cơ hội để trẻ tiếp xúc với các bạn đồng trang lứa và người lớn nói nhiều ngôn ngữ khác nhau
9. Khi Nào Cần Đưa Trẻ Đi Khám?
Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám nếu có bất kỳ biểu hiện nào sau đây của chậm nói kém tập trung:
- Không bập bẹ ở trẻ từ 12 tháng tuổi
- Không nói được từ đơn ở 2 tuổi
- Không nói được câu có 2 từ ở 3 tuổi
- Không tập trung khi nói chuyện với trẻ
- Hay chạy nhảy hoạt bát, không ngồi im được lâu
10. Những Lưu Ý Trong Quá Trình Chăm Sóc Trẻ Chậm Nói Kém Tập Trung
Phụ huynh cần lưu ý một số điểm quan trọng trong quá trình chăm sóc và can thiệp cho trẻ chậm nói kém tập trung:
- Giữ thái độ tích cực và kiên nhẫn, tránh gây áp lực cho trẻ
- Hợp tác với giáo viên hoặc bác sĩ chuyên khoa để có những biện pháp can thiệp phù hợp
- Theo dõi sự tiến triển của trẻ và điều chỉnh các can thiệp theo từng giai đoạn
Câu hỏi thường gặp
Câu hỏi 1: Nguyên nhân phổ biến nhất khiến trẻ chậm nói là gì?
Câu trả lời 1: Di truyền, bất thường về não bộ và thiếu tương tác với trẻ
Câu hỏi 2: Trẻ em bị chậm nói liên quan gì đến tăng động giảm chú ý?
Câu trả lời 2: Trẻ chậm nói kém tập trung có thể có dấu hiệu của ADHD, nhưng cần thăm khám bác sĩ để chẩn đoán chính xác
Câu hỏi 3: Những dấu hiệu nào ở trẻ mới biết đi cho thấy trẻ có thể có vấn đề về chậm nói?
Câu trả lời 3: Không nói được 2-3 từ khi 2 tuổi trở lên
Câu hỏi 4: Liệu trẻ em bị chậm nói có thể bắt kịp các bạn đồng trang lứa?
Câu trả lời 4: Có, nếu có sự can thiệp sớm và phù hợp
Câu hỏi 5: Tôi nên can thiệp gì nếu trẻ chậm nói kém tập trung?
Câu trả lời 5: Tạo môi trường giao tiếp tích cực, trò chuyện nhiều, hạn chế thiết bị điện tử và tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa hoặc giáo dục đặc biệt chuyên dạy trẻ chậm nói có kinh nghiệm.
Kết Luận
Trẻ chậm nói kém tập trung là một tình trạng phát triển thường gặp cần sự hỗ trợ và can thiệp kịp thời của gia đình cùng các chuyên gia y tế, giáo dục và hành vi. Với những thông tin cung cấp ở bài viết này, phụ huynh có thể nhận diện sớm các dấu hiệu và nguyên nhân của bé chậm nói kém tập trung, từ đó áp dụng những biện pháp can thiệp phù hợp. Nhờ vào sự can thiệp có khoa học, tình yêu thương và hỗ trợ, trẻ em bị chậm nói có thể cải thiện khả năng giao tiếp và phát triển toàn diện giống như những trẻ khác.
